Arabaların egzozları bize bazı arızaların oluştuğuna dair ipuçları vermektedir. Egzozdan çıkan dumanın rengine ve yoğunluğuna göre arıza tespiti yapmak mümkün olmaktadır. Egzozdan çıkan dumanın rengi beyaz, siyah ve mavi olabilir. Genel itibari ile bu duman renklerinin ne anlama geldiği bilinse de sebepleri birçok ekipmandan kaynaklı olabilir. Bu sayfada egzozdan siyah duman çıkmasının nedeni anlatılacaktır.

Egzozdan siyah duman gelmesi sebepleri aşağıdaki gibidir.

Hava sistemlerindeki kirlilik veya tıkanıklık
Yakıt sistemlerinde oluşan problemler
EGR valfinde oluşan arızalar
Düşük kondüsyonlu piston segmanları
Yanma odası elemanlarındaki kirlilik
Yukarıda bahsedilen maddeler ayrı ayrı başlıklar halinde incelenmiştir.

1 – MOTOR HAVA SİSTEMLERİNDEN KAYNAKLI EGZOZDAN SİYAH DUMAN ÇIKMASI
Siyah duman çıkmaya başladığında ilk olarak yakıt sistemlerinden şüphelenilse de sorun hava sistemi parçalarından kaynaklı olabilir. Çünkü motor çalışma prensibi esasına göre motorlar belli bir hava yakıt karışım oranına göre çalışmaktadır. Bu oranda oluşabilecek bir değişim yakıtın yanma kalitesini bozacağından dolayı kalitesiz bir egzoz oluşumuna neden olacaktır. Hava miktarındaki azalma hava-yakıt karışım oranını zengin karışım yapacağından yanma sonucu egzoz gazı siyah duman şeklinde olacaktır.

MAF sensörleri motora giren havanın kütlesini ölçer ve bu ölçtüğü değere göre doğru miktarda yakıtın silindirlere yollanmasını sağlar. Bu nedenle diğer bir adı hava debimetresi olan MAF sensöründe oluşacak arıza motorun siyah duman atmasına neden olacaktır.

Hava filtresinde kirlilik ve tıkanma motora yeterli havanın girmesine engel olacağı için motorun performansını düşürecek ve siyah duman oluşumuna neden olacaktır.

Bu nedenle siyah duman oluşmaya başladığında ilk olarak maliyetin daha düşük olması sebebiyle hava sistemlerine bakmalısınız.

2 – EGR VALFİNDEN KAYNAKLI EGZOZDAN SİYAH DUMAN ÇIKMASI
EGR valfi (egzoz gazı sirkülasyonu), emisyon değerlerinin düşürülmesi amacıyla, egzoz gazını tekrar silindirlere yollayan motor parçasıdır. Egzoz gazının bir kısmı soğutularak yanma odasına tekrar yollanır ve yanma odasındaki yanma ısısını düşürerek azot oksit veya nitrojen oksit oluşumunu azaltır. EGR valfinde oluşacak bir arıza yanma kalitesini düşürerek egzozdan siyah duman atmasına neden olacaktır.

3 – MOTOR YAKIT SİSTEMLERİNDEN KAYNAKLI EGZOZDAN SİYAH DUMAN ÇIKMASI
Eğer hava sistemlerinde ve EGR valfinde sorun olmadığını düşünüyorsanız yakıt sistemlerindeki sorunlar akla gelmelidir. Motor yakıt sistemleri benzinli ve dizel motorlarda farklılık göstermektedir. Bu nedenle bu başlık iki bölüme ayrılarak anlatılacaktır.

DİZEL MOTORLARDA EGZOZDAN SİYAH DUMAN ATMASININ NEDENLERİ
Motor yakıt sistemleri sayfasında da anlatıldığı gibi dizel motorlarda yüksek basınçlı enjektörler kullanılır. Enjektörler yüksek basınç ile gelen yakıtı ayarlanan basınç değerinde yanma odasına verme işini üstlenir. Bu basınç değeri sayesinde yakıt pulvarize olacak ve yanması kolaylaşacaktır. Bu enjektör açma basıncı değerinde oluşacak düşme veya enjektör püskürtme yüzeylerinde oluşacak aşınma ve kirlilik yakıtın kaliteli bir şekilde püskürtülememesine sebep olacağı için egzozdan siyah duman atacaktır. Dizel araçlarda siyah duman atmaya başladığı zaman ilk olarak enjektörlerden şüphelenilir. Enjektör arızaları maliyet açısından yüksek olabilmektedir.

BENZİNLİ MOTORLARDA EGZOZDAN SİYAH DUMAN ATMASININ NEDENLERİ
Eski tip benzinli motorlarda yakıt sistemleri dizel motorlardan çok farklı idi. Fakat gelişen teknoloji üzerine benzinli motorlarda yakıt sistemleri dizel yakıt sistemlerine benzemeye başladı. Bu benzerlik yakıtın basıncı ile alakalı olup direkt benzin enjeksiyonu gibi yeni nesil yakıt sistemlerinde dizel motorlarda olduğu gibi yüksek basınç ile silindirlere verilmektedir. Bu basıncın bozulması egzozdan siyah duman atmasına sebep olacaktır. Karbüratör, tek noktadan enjeksiyon veya çok noktadan enjeksiyon gibi eski nesil enjeksiyon sistemlerinde de yakıtın silindirlere fazla yollanması veya püskürmenin bozularak hava ile tam karışımın bozulduğu durumlarda da siyah duman oluşacaktır.

4 – DÜŞÜK KONDÜSYONLU PİSTON SEGMANLARI KAYNAKLI EGZOZDAN SİYAH DUMAN ÇIKMASI
Piston segmanlarının kondüsyonları yanma kalitesini etkileyen en önemli faktörlerdendir. Motora emme zamanında alınan hava, sıkıştırma zamanında piston segmanları yardımıyla sıkıştırılır ve basıncı yükseltilir. Basıncı yükselen havaya dizel motorlarda ve direkt benzin enjeksiyonlu motorlarda yakıt verilerek yanma sağlanır. Diğer enjeksiyon sistemlerinde de yakıt hava karışımı sıkıştırma zamanında sıkıştırılır. Durum böyle iken piston segmanlarında ki kondüsyon düşüklüğü sıkıştırma basıncını düşürücek ve yanma kalitesini bozacaktır. Bu da egzozdan siyah duman atmasına neden olacaktır.

Aynı zamanda piston segmanları silindirleri yağlama görevi görür ve yağın yakılmasını engellemek için fazla olan yağı kartere sıyırır. Düşük kondüsyonlu piston segmanları motorun yağ yakmasına da neden olacaktır.

5 – YANMA ODASINDAKİ KİRLİLİKTEN KAYNAKLI EGZOZDAN SİYAH DUMAN ÇIKMASI
Motor yeni iken problemsiz çalışacağı için egzoz kondisyonu iyi olması beklenir. Fakat erken müdahale edilmeyen yakıt ve hava sistemlerinde kaynaklanan arızalar yüzünden motor kondisyonu kötüleşmeye ve yanma odası elemanları kirlenmeye başlar. Yanma odası elemanları kirlendikten sonra görevlerini tam yerine getiremezler ve siyah dumana neden olabilirler. Bu nedenle diğer sayfalarda da bahsettiğimiz gibi özellikle yakıt sistemleri elemanları olmak üzere motorda oluşacak bir arızayı erken tespit ederek gidermek gerekir. Yoksa ilerleyen dönemde daha büyük arızalara sebep olacaktır.

EGZOZDAN ÇIKAN DUMAN RENKLERİNE GÖRE ARIZA ÇEŞİTLERİ
Egzozdan siyah duman atmasının nedenlerini yukarıda anlattık. Peki diğer duman renkleri ne anlama gelmektedir.
Beyaz duman: Yakıtın içerisindeki su veya bir arızadan kaynaklı yanma odasına giren suyun yanması sonucu egzozdan beyaz duman atacaktır.
Siyah Duman: Genel itibari ile fazla yakıttan kaynaklı olarak bilinir. Motorda hava yakıt karışımının zengin olması sebebiyle siyah duman oluşur.

Mavi Duman: Motorda yakılan yağı işaret etmektedir. Bir çok nedene bağlı olarak eğer motor yağ yakarsa egzozdan mavi duman atacaktır.